जीवनात आणि कामात समस्या येत राहतात. समस्या सोडविण्याचा मार्ग जरी आपल्याला लगेच सुचला नाही तरी समस्या कशामुळे निर्माण झाली याबद्दल विचार करून आपण सुरुवात करू शकतो. शांतपणे आपल्या तर्कबुद्धीचा वापर करून आपण काही चांगले उपाय शोधू शकतो. समस्या हा आयुष्याचा भाग आहेत. अगदी आपला फोन बंद पडण्यापासून ते कामाच्या ठिकाणी एखाद्या त्रासलेल्या ग्राहकाशी व्यवहार करण्यापर्यन्त अनेक छोट्या मोठ्या समस्या आयुष्यात नेहमी असणार आहेत. स्पष्ट विचार करून, तर्काच्या आधारे परिस्थितीकडे बघण्याच्या पद्धतीला समस्या सोडवणे असे म्हणतात. कोणत्याही समस्येचे निराकरण करण्याचा हा एक चांगला मार्ग असू शकतो

परीक्षेदरम्यान, जरी तुम्हाला उत्तर माहित नसले तरी, तुम्हाला प्रश्नामध्ये दिलेली सर्व माहिती समजली आहे याची खात्री करण्यासाठी समस्या किंवा प्रश्न अनेक वेळा वाचा. तार्किकदृष्ट्या त्या प्रश्नावर विचार करण्याचा प्रयत्न करा. तुम्हाला काय विचारले जात आहे? तर्क काय सांगतो आहे ? जर तुम्हाला एकापेक्षा जास्त उपाय सुचले , तर तुम्हाला कोणता उपाय जास्त योग्य वाटतो आणि का? जर तुम्हाला अद्याप उत्तर माहित नसेल, तर पुढील समस्येवर जा , ती सोडवा आणि परत आधीच्या समस्येकडे या. नव्याने पुन्हा ही जुनी समस्या सोडवण्याचा प्रयत्न करा.

शाळा/महाविद्यालय किंवा कामामध्ये तुम्हाला भेडसावणाऱ्या अनेक समस्या सोडवताना प्रेरणा, आत्मविश्वास, स्व-व्यवस्थापन आणि गट कार्य (टीम वर्क) या चार मुख्य जीवन कौशल्यांचा उपयोग होऊ शकतो. समस्या माणसांशी संबंधित असल्यास तुमचे संभाषण कौशल्य देखील उपयोगी पडू शकते.

आयुष्यात तुम्हाला येणारी कोणतीही समस्या उदाहरणादाखल घ्या आणि स्वतःला पुढील प्रश्न विचारा.

• पूर्व तयारी करून किंवा नियोजनबद्ध रीतीने या समस्येला सामोरे जाणे उपयोगी पडू शकेल का?
• समस्येला एकट्याने तोंड देण्यापेक्षा जोडीने किंवा गट म्हणून समस्येला सामोरे जाणे फायद्याचे ठरेल का?
• समस्येचा सामना करणे आणि तिच्याकडे सकारात्मक दृष्टिकोनातून बघणे यासाठी आपल्याला प्रेरणा कशी मिळेल?
• तुम्ही भावनेपेक्षा बुद्धीने विचार करून समस्येवर उत्तरे शोधू शकता का? (या पद्धतीने उत्तरे शोधणे अधिक सोपे जाते.)

शाळेत आणि कामाच्या ठिकाणी समस्या सोडवण्याची कौशल्ये जोपासण्यासाठी तुम्हाला खाली दिलेल्या माहितीची मदत होईल:

• परिस्थितीचे आणि माहितीचे मूल्यमापन करा आणि त्यांचे हाताळता येतील अशा छोट्या छोट्या तुकड्यात विभाजन करा.
• समस्येकडे नव्या दृष्टिकोनातून पहा. त्यातील अवघड आव्हानांपेक्षा शक्य असलेल्या उपायांवर लक्ष केंद्रित करा.
• माहिती आणि तर्कशास्त्रावर आधारित निर्णय घेण्याचे कौशल्य जोपासा. फक्त भावनांवर विसंबून निर्णय घेऊ नका.
• स्वतःमध्ये असलेले सामर्थ्य आणि कौशल्ये शोधा, जी कदाचित तुम्हाला आधी कधीही माहित नसतील.
• प्रत्येक समस्येतून शिका आणि अधिक सजग व्हा.
• प्रत्येक वेळी तुमच्या वरिष्ठ व्यक्तीला हे कळू द्या की तुम्ही व्यवहारी, सर्जनशील, लवचिक आहात आणि तुमच्यावर अवलंबून राहणे सुरक्षित आहे.

कामाच्या ठिकाणी समस्या सोडवण्याचे कौशल्य

कामात अडचण येते, तेव्हा या पाच पायऱ्यांचा वापर करून तुम्ही ती समस्या सोडवू शकता.

1. समस्येचे वर्णन करा आणि समस्येची व्याख्या करा.
2. सद्य परिस्थितीत काय बरोबर आणि काय चूक आहे याचे विश्लेषण करा.
3. समस्येची संभाव्य कारणे ओळखा.
4. सर्वात जास्त संभाव्य कारण ओळखा आणि त्याबद्दल खात्री करून घ्या.
5. समस्येचे निराकरण करण्यासाठी कृती करा.

तुम्ही पूर्वी काही समस्यांवरचे उपाय शोधले असतील, तसेच तुम्हाला तुमच्या कामाचा पूर्वी कधीतरी अभिमान वाटला असेल. त्यावेळी काय चांगले झाले आणि काय चुकले याचा विचार करण्याचा प्रयत्न करा. आपण हे करण्यासाठी स्टार पद्धत वापरू शकतो.